น้ำมันรำข้าว (Rice Bran Oil) เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากรำข้าวดิบ ซึ่งเป็นส่วนที่ได้จากการขัดข้าวกล้องให้เป็นข้าวสาร จึงมีคุณค่าทางอาหารสูง นอกจากนี้ยังสามารถสกัดสารอาหารอื่นที่มีอยู่ในน้ำมันรำดิบ เพื่อใช้เป็นสารเสริมสุขภาพและเครื่องสำอางค์ได้
น้ำมันรำข้าว เป็นผลิตภัณฑ์จากรำข้าวดิบ ซึ่งหมายถึง ส่วนผสมของรำละเอียดและคัพภะ และจากกรรมวิธีการทำน้ำมันรำข้าว ก็จะได้รำที่สกัดน้ำมันออกแล้ว ซึ่งนำไปใช้ทำผลิตภัณฑ์อื่นได้ต่อไป
น้ำมันรำดิบประกอบไปด้วย ลิพิดที่ผ่านการ saponifiable lipids และลิพิดที่ไม่ผ่านการ unsaponifiable lipids 4.2% นอกจากนี้ยังมีออริซานอล (Oryzanol) ซึ่งเป็นสารประกอบเอสเทอร์ของกรดเฟอริวลิก มีในน้ำมันรำข้าวดิบประมาณ 1.5% โดยกระบวนการทำให้น้ำมันบริสุทธิ์ด้วยเบส และการฟอกสี มีผลให้ระดับออริซานอลลดลง ดังนั้นถ้าลดกระบวนการทำให้บริสุทธิ์ลงให้มากที่สุดได้ จะช่วยให้น้ำมันมีคุณค่าทางโภชนาการสูงกว่าน้ำมันบริสุทธิ์
ออริซานอล รวมทั้งทอโคไตรอีนอล และทอโคเฟอรอล ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นสารยับยั้งการเกิดออกซิไดส์ มีผลต่อการลดระดับคอเลสเทอรอลในเลือด
ส่วนรำข้าวสกัดไขมันที่ได้จากกระบวนการแปรรูปน้ำมันรำข้าวนั้นสามารถนำมาเป็นวัตถุดิบในการสกัดโปรตีนออกจากรำข้าวสกัดไขมันนี้ได้ โดยการบดรำข้าวสกัดไขมันให้ละเอียด ใช้สารละลายเบสในการสกัดโปรตีน แล้วเหวี่ยงแยกตะกอนโปรตีน ทำให้แห้ง ได้เป็นโปรตีนสกัดเข้มข้น ส่วนของแข็งที่เหลือนำไปเป็นอาหารสัตว์ได้ สำหรับโปรตีนสกัดเข้มข้นใช้เป็นส่วนผสมอาหาร เพื่อเสริมโปรตีน เช่น เครื่องดื่ม ขนมหวาน และเครื่องดื่มคล้ายนม เป็นต้น
จากภาพ จะเห็นขั้นตอนในกระบวนการแปรรูปน้ำมันว่า จะทำให้ได้สารอื่นที่มีประโยชน์ด้วย ถ้าเพิ่มขั้นตอนการทำให้ได้สารนั้นบริสุทธิ์ เช่น จากน้ำมันรำข้าวดิบ ในขั้นการกำจัดไขได้ไข จากขั้นการกำจัดกัมได้เลซิทิน จากขั้นการกำจัดกรดได้สบู่ จากขั้นการกำจัดกลิ่นได้ทอโคเฟอรอล และจากขั้นการทำให้น้ำมันใสจะได้สเทียริน เป็นต้น นอกจากนี้ยังสามารถปรับปรุงคุณสมบัติของน้ำมันรำข้าวให้ดีขึ้นด้วยกระบวนการไฮโดรจีเนชั่น และปฏิกิริยาทรานส์เอสเทอริฟิเคชั่น รวมทั้งกระบวนการอื่นๆ ซึ่งทำให้ได้เป็นสารประกอบที่มีประโยชน์อีกหลายชนิดจากน้ำมันรำข้าวดิบและรำข้าวปราศจากไขมัน
ที่มา : หนังสือข้าว : วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
https://www.riceproduct.org/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=50
อย.เตือนอย่าหลงเชื่อน้ำมันรำข้าวและจมูกข้าว
อย.เตือนอย่าหลงเชื่อน้ำมันรำข้าวและจมูกข้าว โวสรรพคุณ ลดไขมัน ต้านมะเร็ง
อย.เตือนผู้บริโภค อย่าตกเป็นเหยื่อโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
